Xe nâng hàng là phương tiện quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp, giúp nâng hạ và di dời hàng hóa nặng một cách hiệu quả. Tuy nhiên, việc vận hành xe nâng đòi hỏi kỹ năng và sự cẩn trọng cao. Ở bài viết này, Vận Tải Tiến Phát sẽ hướng dẫn chi tiết về cách lái xe nâng, từ những bước chuẩn bị cơ bản đến các kỹ thuật nâng hạ hàng và quy tắc an toàn. Cho dù bạn là người mới bắt đầu làm quen với xe nâng, kiến thức này sẽ giúp bạn tự tin hơn khi vận hành xe nâng.
Những điều cần chuẩn bị trước khi lái xe nâng
Trước khi lái xe nâng, bạn cần phải ghi nhớ các điều cần chuẩn bị sau để đảm bảo an toàn cho bản thân và làm việc hiệu quả:
Kiểm tra xe nâng trước khi vận hành
- Kiểm tra tổng quan: Quan sát xem có bộ phận nào có dấu hiệu hư hỏng, rò rỉ dầu nhớt không.
- Kiểm tra lốp: Lốp phải đủ hơi, không bị mòn quá mức.
- Kiểm tra hệ thống phanh: Thử phanh chân, phanh tay (nếu có) để đảm bảo hoạt động tốt.
- Kiểm tra hệ thống lái: Thử quay vô lăng và xem nó có quay nhẹ nhàng không.
- Kiểm tra hệ thống nâng hạ: Kiểm tra càng nâng, xích nâng và hệ thống thủy lực xem có hoạt động bình thường không và đảm bảo không bị rò rỉ dầu.
- Kiểm tra đèn, còi, và các thiết bị an toàn khác: Đảm bảo tất cả đều hoạt động tốt.
- Kiểm tra mức dầu/điện: Đảm bảo đủ dầu đối với xe nâng dầu hoặc ắc quy được sạc đầy đối với xe nâng điện.
- Gương chiếu hậu: Điều chỉnh để có tầm nhìn tốt nhất.
Mặc đồ bảo hộ lao động
- Mũ bảo hộ: Bảo vệ đầu khỏi va đập.
- Giày bảo hộ: Chống trơn trượt, chống vật nặng rơi vào chân.
- Găng tay: Tăng độ bám, bảo vệ tay.
- Áo phản quang: Tăng khả năng nhận diện, đặc biệt trong môi trường thiếu sáng.
Điều cần chuẩn bị khác
- Bạn cần phải có chứng chỉ vận hành xe nâng hợp lệ được cấp bởi các đơn vị có thẩm quyền để được phép vận hành xe nâng. Để có được bằng lái xe nâng này, bạn sẽ tham gia khóa học lái xe nâng tại các trung tâm đào tạo lái xe nâng và thi để cấp giấy chứng nhận.
- Trên thị trường có rất nhiều loại xe nâng, mỗi loại đều có cấu tạo và cách lái khá khác nhau. Nhưng nhìn chung thì cách lái xe nâng dầu, cách lái xe nâng điện hay cách lái xe nâng số sàn gần như không quá khác biệt. Điều quan trọng là bạn phải biết cách thao tác cơ bản khi điều khiển xe nâng là gì.
Hướng dẫn cách lái xe nâng hàng
Khởi động và điều khiển xe
Trước hết, để khởi động và điều khiển xe, bạn cần lên xe một cách an toàn bằng cách sử dụng tay nắm và bậc lên xuống, luôn đảm bảo có ba điểm tiếp xúc (hai tay một chân hoặc hai chân một tay). Lưu ý là không được cầm vào vô lăng khi đang leo lên xe để tránh các sự cố không mong muốn xảy ra.
Sau khi đã ngồi vào ghế, hãy điều chỉnh ghế ngồi và gương chiếu hậu sao cho có tư thế thoải mái và tầm quan sát rộng nhất. Đừng bao giờ quên thắt dây an toàn trước khi bắt đầu khởi động xe.
Quá trình khởi động xe sẽ khác nhau tùy thuộc vào loại xe nâng:
- Đối với xe nâng dầu: Phải chắc chắn cần số đang ở vị trí trung gian (N). Tiếp đến, xoay chìa khóa ngược hướng kim đồng hồ đến vị trí “ON” để đề xe nâng hoạt động.
- Với xe nâng điện: Chỉ cần bật công tắc nguồn.
Tiếp theo, hãy thao tác với các nút và cần điều khiển. Trước khi thao tác, bạn cần hiểu rõ vị trí và chức năng của từng bộ phận:
- Vô lăng: Dùng để điều khiển hướng di chuyển.
- Cần số (xe số sàn): Chọn số phù hợp với tốc độ và địa hình.
- Cần điều khiển nâng hạ: Nâng, hạ càng nâng.
- Cần điều khiển nghiêng càng (Tilt): Nghiêng càng về phía trước hoặc sau để giữ hàng hóa không bị đổ khi nâng lên.
- Chân ga/Chân phanh (hoặc cần điều khiển tiến/lùi ở xe điện): Điều khiển tốc độ.
- Các nút chức năng khác như đèn, còi…
Sau khi đã nắm rõ vị trí và chức năng của các nút và cần điều khiển, hãy bắt đầu vận hành xe nâng bằng cách di chuyển chậm, làm quen với độ nhạy của vô lăng và chân ga, chân phanh. Thực hành rẽ trái, phải, tiến, lùi ở khu vực an toàn và thông thoáng.
Nâng và hạ hàng hóa
Khi đã tự tin điều khiển xe, bước tiếp theo là học cách nâng và hạ hàng hóa. Đây là phần quan trọng, đòi hỏi sự chính xác và cẩn trọng cao độ. Cách thực hiện như sau:
- Đầu tiên, di chuyển xe đến gần pallet, căn chỉnh sao cho càng nâng nằm chính giữa hai khe hở của pallet. Điều chỉnh độ cao của càng nâng sao cho ngang bằng với khe hở.
- Tiếp theo, tiến xe từ từ để đưa càng nâng vào hết chiều sâu của pallet. Tuyệt đối không nâng hàng khi càng nâng chưa vào hết. Sử dụng cần nâng để nâng hàng lên từ từ. Chú ý nghiêng càng nâng về phía sau một góc nhỏ khoảng 3-5 độ để giữ hàng hóa tránh bị đổ về phía trước.
- Nâng hàng lên độ cao vừa đủ để di chuyển (thường khoảng 15-20cm so với mặt đất). Không bao giờ nâng hàng quá cao khi đang di chuyển để tránh tầm nhìn của mình. Trong quá trình di chuyển hàng, hãy quan sát kỹ lưỡng xung quanh, đặc biệt là phía sau khi lùi. Luôn giữ hàng ở độ cao an toàn, di chuyển chậm và giảm tốc độ khi rẽ, đặc biệt là ở những khúc cua hẹp.
- Khi đến vị trí cần đặt hàng, dừng xe và căn chỉnh vị trí thật chính xác. Hạ hàng từ từ bằng cần điều khiển. Nghiêng càng nâng về phía trước một chút để dễ dàng rút càng ra.
- Cuối cùng, lùi xe ra khỏi pallet một cách chậm rãi và cẩn thận.
Đỗ xe và tắt máy
Sau khi kết thúc ca làm việc, việc đỗ xe và tắt máy cũng cần tuân thủ quy trình. Hãy chọn vị trí đỗ xe bằng phẳng, không gây cản trở lối đi và tránh xa các nguồn nhiệt hoặc vật liệu dễ cháy.
Sau đó hạ càng nâng cho đến khi nó chạm xuống mặt đất, kéo phanh tay, chuyển cần số về vị trí trung gian (N). Sau đó, tắt máy bằng cách tắt chìa khóa (xe nâng dầu) hoặc tắt công tắc nguồn (xe nâng điện). Cuối cùng, rời khỏi xe bằng cách sử dụng tay nắm và bậc lên xuống.
Các quy tắc quan trọng khi lái xe nâng
- Kiểm tra lốp, phanh, hệ thống lái, hệ thống nâng hạ, đèn, còi, gương chiếu hậu, mức nhiên liệu,… Không điều khiển xe nâng nếu phát hiện vấn đề hư hỏng hay dấu hiệu bất thường.
- Luôn mang đồ bảo hộ vì nó không chỉ bảo vệ cho bản thân và người xung quanh mà còn tuân thủ yêu cầu về bảo hộ lao động của các nhà máy, xí nghiệp, doanh nghiệp.
- Chỉ được lái xe nâng để làm việc khi đã có chứng chỉ vận hành xe nâng hợp lệ để tránh gây ra tai nạn và vi phạm quy định an toàn.
- Không được nâng hàng vượt quá tải trọng cho phép của xe nâng. Nên tuân thủ sơ đồ tải trọng của xe nâng mà các nhà sản xuất cung cấp để tránh tình trạng lật xe, đổ hàng hay hư hỏng các bộ phận kỹ thuật khác.
- Khi nâng hàng, phải đảm hàng được đặt cân bằng trên càng nâng. Sử dụng điều khiển nghiêng càng để giữ hàng ổn định, đặc biệt khi di chuyển trên địa hình không bằng phẳng hoặc khi vào cua.
- Đảm bảo tầm nhìn thông thoáng. Sử dụng còi báo hiệu khi cần thiết, đặc biệt khi lùi xe hoặc di chuyển qua khu vực khuất tầm nhìn.
- Phải luôn có một người hỗ trợ đứng bên cạnh để ra tín hiệu khi di chuyển hàng hóa có kích thước lớn.
- Nên giảm tốc độ khi vào cua, qua khu vực đông người hoặc trên bề mặt trơn trượt.
- Không được chở người trên càng nâng hay bất kỳ bộ phận nào khác trên xe.
- Không được bước xuống xe khi mà xe đang còn khởi động, phải tắt chìa hóa và trả về vị trí “OFF” thì mới được rời khỏi xe.
- Thực hiện bảo dưỡng định kỳ cho xe nâng để xe hoạt động tốt và hạn chế các lỗi liên quan đến kỹ thuật khi đang làm việc.
Tổng kết
Để nắm rõ cách lái xe nâng an toàn và hiệu quả, đòi hỏi bạn kết hợp giữa kiến thức, kỹ năng và thái độ làm việc nghiêm túc. Không nên chủ quan bất cứ điều gì, hãy tuân thủ các quy tắc quan trọng để bảo vệ an toàn cho bản thân, mọi người và hàng hóa.
Hy vọng qua hướng dẫn của Tiến Phát, bạn đã nắm được các thao tác điều khiển xe nâng cơ bản để bắt đầu hành trình trở thành thợ lái xe nâng chuyên nghiệp.
