Củ đề xe nâng (hay còn gọi là motor đề xe nâng hoặc bộ khởi động xe nâng) là bộ phận quan trọng, đảm nhiệm vai trò khởi động động cơ đốt trong của xe nâng dầu hoặc xe nâng xăng.
Ở bài viết này, chuyên gia của Tiến Phát sẽ giúp bạn hiểu rõ về cấu tạo và nguyên lý hoạt động của củ đề xe nâng, các loại củ đề phổ biến và cách bảo dưỡng nó, nhằm giúp bạn xử lý các sự cố hư hỏng và thay thế nhanh chóng.
Cấu tạo của củ đề xe nâng
Về cơ bản, cấu tạo củ đề xe nâng là một động cơ điện một chiều (DC) công suất cao, được thiết kế để hoạt động trong thời gian ngắn với cường độ lớn. Các bộ phận chính bao gồm:
1. Vỏ củ đề: Thường làm bằng thép hoặc hợp kim, bảo vệ các bộ phận bên trong.
2. Mô-tơ điện (Motor):
- Stator: Cuộn dây (hoặc nam châm vĩnh cửu) tạo từ trường tĩnh.
- Rotor: Cuộn dây quay trong từ trường stator, tạo lực quay.
- Cổ góp: Đổi chiều dòng điện trong rotor.
- Chổi than: Tiếp xúc cổ góp, dẫn điện vào rotor.
3. Công tắc từ (Solenoid/Rơ-le đề): là một nam châm điện mạnh, có hai nhiệm vụ là đóng mạch điện chính cho motor hoạt động và đẩy bánh răng khởi động lao ra ngoài.
4. Bánh răng khởi động (Bendix/Pinion): Là bánh răng nhỏ ở đầu củ đề, sẽ lao ra để khớp vào và làm quay bánh đà của động cơ.
5. Càng gạt (Fork Lever): Cơ cấu đẩy bánh răng khởi động.
Tìm hiểu thêm về: cấu tạo và nguyên lý hoạt động của xe nâng hàng.
Nguyên lý hoạt động của củ đề xe nâng
Nguyên lý hoạt động của motor đề xe nâng dựa trên nguyên tắc biến đổi điện năng thành cơ năng để tạo ra lực quay ban đầu, giúp động cơ khởi động xe nâng đạt đủ vòng tua để tự duy trì hoạt động, cụ thể như sau:
Củ đề xe nâng hoạt động dựa trên nguyên lý điện từ. Quá trình khởi động bắt đầu khi dòng điện từ ắc quy (12V hoặc 24V) đi qua công tắc từ (rơ-le đề). Cuộn dây trong rơ-le tạo ra từ trường, hút lõi thép di động. Lõi thép này thực hiện hai nhiệm vụ: đóng mạch điện chính để cấp dòng điện lớn cho mô-tơ đề, và đẩy bánh răng khởi động (bendix) ăn khớp với bánh đà. Mô-tơ đề quay với tốc độ cao, truyền lực quay sang bánh đà thông qua bánh răng khởi động, làm quay trục khuỷu động cơ. Khi động cơ đã hoạt động ổn định, người lái nhả chìa khóa, dòng điện đến rơ-le ngắt, lò xo hồi vị kéo lõi thép và bánh răng khởi động trở về vị trí ban đầu, ngắt kết nối với bánh đà.
Tham khảo thêm bài viết cùng chủ đề xe nâng: Sơ đồ mạch điện xe nâng hàng | Cách đọc sơ đồ điện xe nâng
Các loại củ đề xe nâng phổ biến
Củ đề xe nâng Isuzu 4FE1
- Thương hiệu: Isuzu
- Công suất: 1.4 kW
- Hiệu điện thế: 12V
- Nhông đề: 9 răng
- Giá mua mới: 4 – 6 triệu
- Giá mua cũ: 1 – 3 triệu
Củ đề xe nâng Komatsu động cơ Yanmar 4D95
- Thương hiệu: Yanmar
- Công suất: 3 kW
- Hiệu điện thế: 24V
- Nhông đề: 11 răng
- Giá mua mới: 3.5 – 5 triệu
- Giá mua cũ: 800K – 2.5 triệu
Củ đề xe nâng dầu Nissan TD27
- Thương hiệu: Nissan
- Công suất: 2.8 kW
- Hiệu điện thế: 12V
- Nhông đề: 9 răng
- Giá mua mới: 5 – 8 triệu
- Giá mua cũ: 1 – 3 triệu
Củ đề xe nâng động cơ Mitsubishi S4S
- Thương hiệu: Mitsubishi
- Công suất: 2.2 kW
- Hiệu điện thế: 12V
- Nhông đề: 10 răng
- Giá mua mới: 3 – 5 triệu
- Giá mua cũ: 800K – 2 triệu
Củ đề xe nâng Toyota động cơ 1Z
- Thương hiệu: Toyota
- Công suất: 2.5 kW
- Hiệu điện thế: 12V
- Nhông đề: 11 răng
- Giá mua mới: 5 – 7 triệu
- Giá mua cũ: 1.5 – 3 triệu
Dấu hiệu củ đề xe nâng bị hỏng
Khi xe bạn gặp lỗi không đề được xe nâng đó có thể là do củ đề bị hỏng, đây là các dấu hiệu cho thấy củ đề xe nâng bị hỏng:
- Xe nâng không khởi động được hoặc khởi động yếu.
- Xe có tiếng kêu “tạch tạch” liên tục khi vặn chìa khóa.
- Có tiếng kêu bất thường như tiếng rít, tiếng gõ, tiếng lạch cạch hoặc tiếng mài kim loại từ vị trí củ đề xe nâng.
- Thấy khói hoặc mùi khét từ củ đề do cuộn dây stator hoặc rotor bị cháy do nâng quá tải hoặc ngắn mạch.
- Củ đề xe nâng quay nhưng động cơ không nổ, có thể do bánh răng khởi động không ăn khớp với bánh đà.
Đọc thêm: Các lỗi khiến xe nâng không tiến lùi được
Cách kiểm tra và bảo dưỡng củ đề xe nâng
Dưới đây cách kiểm tra và bảo dưỡng củ đề xe nâng cơ bản bạn có thể tự thực hiện:
Vệ sinh bên ngoài
Thời gian: Thực hiện hàng tuần hoặc hàng tháng, tùy thuộc vào tần suất sử dụng xe.
Công việc:
- Lau sạch bụi bẩn, dầu mỡ bám trên vỏ củ đề bằng giẻ khô hoặc dung dịch vệ sinh chuyên dụng (không dùng nước).
- Kiểm tra các đầu nối dây điện như bình ắc quy, dây đến rơ le, dây đến motor đề, đảm bảo chúng được siết chặt, không bị lỏng, gỉ sét hoặc oxy hóa. Nếu có dấu hiệu hư hỏng, cần thay thế ngay.
Kiểm tra chổi than và cổ góp
Thời gian: Thực hiện sau mỗi 500-1000 giờ sử dụng.
Công việc:
- Tháo nắp bảo vệ chổi than và vệ sinh chổi than. Nếu chổi than quá mòn thì nên thay thế cái mới.
- Kiểm tra bề mặt cổ góp, nếu bị xước, cháy hoặc bám nhiều mạt than thì dùng giấy nhám mịn để vệ sinh. Còn nếu bị hư hỏng nặng thì hãy thay thế cổ góp hoặc cả rotor.
Kiểm tra và bôi trơn bánh răng khởi động
Thời gian: Thực hiện sau mỗi 500-1000 giờ hoạt động.
Công việc:
- Vệ sinh sạch sẽ bánh răng và trục bằng dầu hỏa hoặc dung dịch chuyên dụng.
- Nếu bánh răng bị mòn hay sứt mẻ thì hãy thay thế cái mới.
- Bôi một lớp mỡ chịu nhiệt mỏng lên bánh răng và trục.
Kiểm tra công tắc từ (rơ le đề)
Thời gian: Thực hiện sau mỗi 250-500 giờ hoạt động.
Cách kiểm tra: Nghe tiếng “tạch” khi vặn chìa khóa khởi động. Nếu không có tiếng “tạch”, hoặc tiếng “tạch” yếu, có thể rơ le bị hỏng.
Các câu hỏi thường gặp về củ đề xe nâng
Giá củ đề xe nâng khoảng bao nhiêu?
Giá củ đề xe nâng rất đa dạng, phụ thuộc vào thương hiệu xe và là hàng mới hay củ đề xe nâng cũ. Mức giá có thể dao động từ hơn 1 triệu đồng cho các loại phổ thông đến 2 – 5 triệu đồng cho các dòng xe lớn hoặc hàng chính hãng.
Có thể sửa chữa củ đề xe nâng không?
Có. Đối với các lỗi thông thường như mòn chổi than hoặc hỏng rơ-le, việc sửa chữa củ đề xe nâng là hoàn toàn khả thi và tiết kiệm chi phí hơn so với thay củ đề xe nâng mới. Tuy nhiên, nếu motor đã bị cháy, việc thay thế là giải pháp tốt nhất.
Củ đề xe nâng điện có giống xe nâng dầu không?
Không. Đây là một điểm rất quan trọng. Xe nâng điện không có củ đề riêng biệt. Động cơ điện chính của nó đảm nhận luôn cả vai trò di chuyển và không cần một động cơ khởi động xe nâng phụ. Do đó, thuật ngữ “củ đề xe nâng điện” thường là một sự nhầm lẫn trong cách gọi.
Tổng kết
Củ đề xe nâng là bộ phận thiết yếu để khởi động xe nâng, giúp xe hoạt động trơn tru và ổn định. Việc hiểu rõ cấu tạo, nguyên lý hoạt động và các dấu hiệu hỏng hóc sẽ giúp bạn chẩn đoán vấn đề nhanh hơn, tiết kiệm thời gian và chi phí sửa chữa.
Nếu bạn cần tư vấn thay thế linh kiện xe nâng hoặc tìm địa chỉ bán củ đề xe nâng uy tín tại TPHCM và các khu vực lân cận, hãy liên hệ với đội ngũ kỹ thuật của Tiến Phát để nhận được sự hỗ trợ chuyên nghiệp và chính xác nhất.
