Củ đề xe nâng là bộ phận quan trọng, đảm nhiệm vai trò khởi động động cơ đốt trong của xe nâng dầu hoặc xe nâng xăng.
Nội dung bài viết sau, đội ngũ của Tiến Phát sẽ giúp bạn hiểu rõ về cấu tạo và nguyên lý hoạt động của củ đề xe nâng, các loại củ đề phổ biến và cách bảo dưỡng nó, nhằm giúp bạn xử lý các sự cố hư hỏng và thay thế nhanh chóng.
Cấu tạo của củ đề xe nâng
Củ đề xe nâng là động cơ điện một chiều (DC), có cấu tạo gồm các bộ phận chính sau:
1. Vỏ ngoài: Thường làm bằng thép hoặc hợp kim, bảo vệ các bộ phận bên trong.
2. Mô-tơ (Motor):
- Stator: Cuộn dây (hoặc nam châm vĩnh cửu) tạo từ trường tĩnh.
- Rotor: Cuộn dây quay trong từ trường stator, tạo lực quay.
- Cổ góp: Đổi chiều dòng điện trong rotor.
- Chổi than: Tiếp xúc cổ góp, dẫn điện vào rotor.
3. Công tắc từ (Solenoid/Rơ-le): Đóng/ngắt dòng điện lớn từ ắc quy đến mô-tơ.
4. Bánh răng khởi động (Bendix/Pinion): Tự động ăn khớp/tách rời với bánh đà, truyền lực quay.
5. Càng gạt (Fork Lever): Cơ cấu đẩy bánh răng khởi động.
Tìm hiểu thêm về: cấu tạo và nguyên lý hoạt động của xe nâng hàng.
Nguyên lý hoạt động của củ đề xe nâng
Nguyên lý hoạt động của củ đề xe nâng dựa trên nguyên tắc biến đổi điện năng thành cơ năng để tạo ra lực quay ban đầu, giúp động cơ khởi động xe nâng đạt đủ vòng tua để tự duy trì hoạt động, cụ thể như sau:
Củ đề xe nâng hoạt động dựa trên nguyên lý điện từ. Quá trình khởi động bắt đầu khi dòng điện từ ắc quy (12V hoặc 24V) đi qua công tắc từ (rơ-le đề). Cuộn dây trong rơ-le tạo ra từ trường, hút lõi thép di động. Lõi thép này thực hiện hai nhiệm vụ: đóng mạch điện chính để cấp dòng điện lớn cho mô-tơ đề, và đẩy bánh răng khởi động (bendix) ăn khớp với bánh đà. Mô-tơ đề quay với tốc độ cao, truyền lực quay sang bánh đà thông qua bánh răng khởi động, làm quay trục khuỷu động cơ. Khi động cơ đã hoạt động ổn định, người lái nhả chìa khóa, dòng điện đến rơ-le ngắt, lò xo hồi vị kéo lõi thép và bánh răng khởi động trở về vị trí ban đầu, ngắt kết nối với bánh đà.
Tham khảo thêm bài viết cùng chủ đề xe nâng:
Sơ đồ mạch điện xe nâng hàng | Cách đọc sơ đồ điện xe nâng
Các loại củ đề xe nâng phổ biến
Củ đề xe nâng Isuzu 4FE1
- Thương hiệu: Isuzu
- Công suất: 1.4 kW
- Hiệu điện thế: 12V
- Nhông đề: 9 răng
- Giá mua mới: 4 – 6 triệu
- Giá mua cũ: 1 – 3 triệu
Củ đề xe nâng Komatsu động cơ Yanmar 4D95
- Thương hiệu: Yanmar
- Công suất: 3 kW
- Hiệu điện thế: 24V
- Nhông đề: 11 răng
- Giá mua mới: 3.5 – 5 triệu
- Giá mua cũ: 800K – 2.5 triệu
Củ đề xe nâng dầu Nissan TD27
- Thương hiệu: Nissan
- Công suất: 2.8 kW
- Hiệu điện thế: 12V
- Nhông đề: 9 răng
- Giá mua mới: 5 – 8 triệu
- Giá mua cũ: 1 – 3 triệu
Củ đề xe nâng động cơ Mitsubishi S4S
- Thương hiệu: Mitsubishi
- Công suất: 2.2 kW
- Hiệu điện thế: 12V
- Nhông đề: 10 răng
- Giá mua mới: 3 – 5 triệu
- Giá mua cũ: 800K – 2 triệu
Củ đề xe nâng Toyota động cơ 1Z
- Thương hiệu: Toyota
- Công suất: 2.5 kW
- Hiệu điện thế: 12V
- Nhông đề: 11 răng
- Giá mua mới: 5 – 7 triệu
- Giá mua cũ: 1.5 – 3 triệu
Dấu hiệu củ đề xe nâng bị hỏng
Với kinh nghiệm hơn 7 năm cho thuê và sửa chữa xe nâng, Tiến Phát chia sẻ cho bạn những dấu hiệu của xe nâng cho thấy củ đề xe nâng bị hỏng:
- Xe nâng không khởi động được hoặc khởi động yếu.
- Xe có tiếng kêu “tạch tạch” liên tục khi vặn chìa khóa.
- Có tiếng kêu bất thường như tiếng rít, tiếng gõ, tiếng lạch cạch hoặc tiếng mài kim loại từ vị trí củ đề xe nâng.
- Thấy khói hoặc mùi khét từ củ đề do cuộn dây stator hoặc rotor bị cháy do nâng quá tải hoặc ngắn mạch.
- Củ đề xe nâng quay nhưng động cơ không nổ, có thể do bánh răng khởi động không ăn khớp với bánh đà.
Đọc thêm: Các lỗi khiến xe nâng không tiến lùi được
Cách bảo dưỡng củ đề xe nâng
Vệ sinh bên ngoài
Thời gian: Thực hiện hàng tuần hoặc hàng tháng, tùy thuộc vào tần suất sử dụng xe.
Công việc:
- Lau sạch bụi bẩn, dầu mỡ bám trên vỏ củ đề bằng giẻ khô hoặc dung dịch vệ sinh chuyên dụng (không dùng nước).
- Kiểm tra các đầu nối dây điện như bình ắc quy, dây đến rơ le, dây đến motor đề, đảm bảo chúng được siết chặt, không bị lỏng, gỉ sét hoặc oxy hóa. Nếu có dấu hiệu hư hỏng, cần thay thế ngay.
Kiểm tra chổi than và cổ góp
Thời gian: Thực hiện sau mỗi 500-1000 giờ sử dụng.
Công việc:
- Tháo nắp bảo vệ chổi than và vệ sinh chổi than. Nếu chổi than quá mòn thì nên thay thế cái mới.
- Kiểm tra bề mặt cổ góp, nếu bị xước, cháy hoặc bám nhiều mạt than thì dùng giấy nhám mịn để vệ sinh. Còn nếu bị hư hỏng nặng thì hãy thay thế cổ góp hoặc cả rotor.
Kiểm tra và bôi trơn bánh răng khởi động
Thời gian: Thực hiện sau mỗi 500-1000 giờ hoạt động.
Công việc:
- Vệ sinh sạch sẽ bánh răng và trục bằng dầu hỏa hoặc dung dịch chuyên dụng.
- Nếu bánh răng bị mòn hay sứt mẻ thì hãy thay thế cái mới.
- Bôi một lớp mỡ chịu nhiệt mỏng lên bánh răng và trục.
Kiểm tra công tắc từ (rơ le đề)
Thời gian: Thực hiện sau mỗi 250-500 giờ hoạt động.
Cách kiểm tra: Nghe tiếng “tạch” khi vặn chìa khóa khởi động. Nếu không có tiếng “tạch”, hoặc tiếng “tạch” yếu, có thể rơ le bị hỏng.
Tổng kết
Củ đề xe nâng là bộ phận thiết yếu để khởi động xe nâng, giúp xe hoạt động trơn tru và ổn định. Hy vọng qua nội dung chia sẻ của Tiến Phát, bạn đã có kiến thức tổng quát về cấu tạo, nguyên lý hoạt động của củ đề xe nâng cũng như biết thêm các loại củ đề, dấu hiệu hư hỏng và cách bảo dưỡng củ đề xe nâng.
